“Partizan” kinorejissor Oqtay Mirqasımın müsahibəsini təqdim edir. Müsahibə elektron mediada ilk dəfə dərc olunur.

Salam, Oktay müəllim, xoş gördük. Yeni film üzərində işlədiyinizi eşitdik. 

Salam, xoş gördük. Sizin sualınıza ikili cavabım olacaq. Çünki, mən həmişə filmə hazırlaşıram. Həmişə bir yox – bir neçə layihə hazırlayıb təqdim edirəm. Və ümidlə istehsala başlayacağım məqamı gözləyirəm. Bilmirəm nədənsə – ya bəxtim belədir, ya başqa bir səbəb var – istehsalata buraxılmağım ya çox gecikir, yaxud da, heç reallaşmır. Bilmirəm bu nədəndir, bu müəmmalıdır. Məsələn, son ssenarim düz 1 il bundan əvvəl hazır oldu və onu təqdim etdim. Hələ də gözləyirəm.

Ssenarilərinizi hara təqdim edirsiniz? Yəni, bu kinosənaye, sistem necə işləyir?

Sistemdə bəzi anlaşmazlıqlar var. Mən bilmirəm burada ssenarilər hansı kriteriyalara uyğun dəyərləndirilir, qəbul olunur və s. Mən hələki bunu anlaya bilmirəm.

Kinosənayenin inkişaf etdiyi ölkələrdə biz özəl sektorun da kino bazarında bir oyunçu kimi çıxış etdiyini görürük. Özəl şirkətlərin film sektoruna xidmətini necə qiymətləndirirsiniz?

Bu çox mürəkkəb məsələdir. Bizim kino bazarımızın imkanları çox məhduddur. İş adamları böyük, ağır, ciddi layihələrə sərmayə qoymaz. Çünki, belə olduqda onlar bu işdən fayda ala bilməz. Xarici ölkələri nümunə gətirdiniz… Bu gün dünyada ən çox yayılmış və ən çox gəlir gətirən filmlər Amerikaya (ABŞ -red.) məxsusdur. Bu həm Amerikanın iqtisadiyyatı ilə, həm də siyasəti ilə bağlıdır. Çünki, bu filmlər Amerikanı bütün dünyaya tanıdır, sevdirir. Buna görə bu filmlərə şirkətlər, hətta rəsmi dairələr də dəstək verir. Hətta bəzən maliyyə dəstəyi də ayırırlar.

İkincisi, onlar ya bütün dünyaya kionteatrlar şəbəkəsi yaradır, yaxud da, filmlərini çox ucuz qiymətə yayırlar. Bəzən də yerli yayımçıların onların filmlərindən pulsuz istifadə etməyinə göz yumurlar. Fikir verin, televiziyalarda xeyli Amerika filmləri nümayiş olunur, onların əksəriyyəti istehsalçıya pul belə ödəmir.

Amma, bizim bazarımız çox kiçikdir, həm də nəzərə alınası mental məsələlər var. Öz təcrübəmdən bir örnək demək istəyirəm – bunu öz təcrübəmdən ona görə deyirəm ki, öz təcrübəmi daha yaxşı bilirəm – 3 il əvvəl təhvil verdiyim son filmim “Qisas almadan ölmə” filmi dövlət hesabına çəkilib. Filmin büdcəsi 1milyon, 644 min manat təşkil elədi. Ağır bir filmdir. Azərbaycan, Gürcüstan və Almaniyada çəkilib. Film 2 dövrü əhatə edir; 1941-ci il və müasir dövrümüzü. Filmin premyerası Nikita Mixalkovun dəvəti ilə Rusiyada, Moskvanın Mərkəzi Kino Evində baş tutdu. Paralel olaraq İsraildə də filmin təqdimatı təşkil olundu (təbii ki, Bakıda təqdimat mərasimləri olduqdan sonra). Obyektiv olaraq deyim: təqdimatlar böyük uğurla keçdi. Daha sonra film 3 festivalda 6 mükafat qazandı. İslam Dünyası Beynəlxalq Film Festivalında “Ən yaxşı rejissor işi” və Tbilisidə keçirilən “Müqəddəs Andrey” 10-cu Beynəlxalq Film Festivalının baş mükafatına layiq görüldü. Bundan əlavə film daha 3 mükafat da qazandı.

Və belə olduğu halda burada bir neçə filmi bəyənmiş ziyalı təklif etdilər ki, onu kinotetrlara verək. Mən əvvəldən dedim ki, burada bu filmin nümayişindən böyük uğur gözləməyin. Çünki, mən kinoteatra girdim, orada nümayiş olunan filmlərə baxdım və zalda həmin filmə baxan tamaşaçıların sir-sifətini, reaksiyasını izlədim. Mən gördüm ki, bura gələn tamaşaçılar hansı ruhda, hansı zövqdə olanlardır və nəyə üstünlük verir. Yəqin ki, siz görürsüz hazırda kinoteatrlarda nümayiş olunan filmləri, onların arasında müasir Azərbaycan filmləri də var. Və yaxşı bilirsiz ki, mənim dediyim bu filmlər hansı tipdə olan “əsərlərdir”. Hansı ki, o filmlər bu gün kütləvi nümayişə çıxarılır və kinotetra da qazandırır. Bu filmlərin yanında tutaq ki, bəndənizin düşündüyü əsərləri, filmləri qoymaq mümkün deyil, çünki, əgər o tip filmlərə bu gün ehtiyac varsa – hansı ki, görünür çox böyük ehtiyac var – onun yanında bizim kimi düşünən insanların filmləri yer ala bilməz. “Rəqabət” – dırnaqarası rəqabət –  çox ağırdır.

Durum çox ciddidir. Yəqin ki bu məqama  “tamaşaçı zövqüdür” deyib keçmək olmaz.

Düşünürəm ki, prosesi ələ almaq lazımdır. Bu strateji məsələdir. Dövlət və dövlət sturukturları bu məsələdə aktivlik göstərməlidirlər. Çünki, durum get-gedə daha da ağırlaşır. Kinoteatrlara böyüklərlə yanaşı azyaşlılar da qatılır. Bu tip filmlərlə uşaqlar doğmalaşırlar, barışırlar. Artıq onların zövqü, yumoru, əxlaqı, davranışı, mənəviyyatı, bioritmi bu filmlərlə barışır, formalaşır. Mənim son filmimi bizim aviareyslərdə göstərirlər. Artıq neçənci dəfədir ki, insanlar mənə filmi orada izlədiklərini deyib. Və ya Xarici Dillər Universitetində çalışan bir xanım mənə zəng elədi, dedi ki,filminizə baxmışam, çox xahiş edirəm ki, icazə verin, həmin filmi bizim tələbələr qarşısında nümayiş edək və sizinlə universitetimizdə görüş keçirək. Bu təklif mənim üçün çox maraqlı oldu. Çünki hər bir sənətkar üçün böyük əziyyətlər hesabına bütün varlığının gücü ilə yaratdığı əsərin öncə öz vətənində baxılması, başa düşülməsi önəmlidir. Təbii ki, razılaşdım. Çox gözəl görüş baş tutdu. Oranın kollektivi və tələbə kontingenti filmi böyük maraqla qarşıladı; xeyli suallarla, etiraflarla, duyğularla bölüşdük. Mən təsəlli tapdım orada. Gürcüstanda bir hadisə olmuşdu: Tiflisdə festivalın mükafatını təqdim edən şəxs həm dini xadim, eyni zamanda münsiflər heyətinin üzvü idi, o mükafatı verən zaman dedi: “Bu film bütün dinlərin ümümbəşər əsas dəyərlərini tərənnüm edir”.

Onuda deyim ki, Bakıda ilk təqdimat keçirildikdən sonra həmin fikri çox adam ifadə etdi: çünki salonda (daha doğrusu eyni vaxt üç salonda) əyləşənlər oldugca maariflənmiş, ziyalı təbəqənin nümayəndələri idi. Mən istəməzdim müsahibəmiz şikayət xarakterli olsun. Amma bu sadəcə sizin sualınıza cavabdır. Mən öz təcrübəmdən misal gətirdim. Amma əksər ciddi filmlərimiz festivallarda uğur qazanır, xarici ölkələri gəzir, gəlir, amma yayın sahəsində irəliləyiş yoxdur. İndi iş adamları bu bazarda bir analiz aparsalar, bu qənaətə gəlməlidirlər ki, bazarın işləməsi üçün mütləq j, bayağ dediyimiz mənaviyət baxımından zərərli, ucuz dediyimiz filmlər çəkilməlidir.
Amma mən əminliklə deyə bilərəm ki,çox yaxşı film çəkən gənclər də var, yaşlı nəsil də var, nəticə olaraq maraqlı, ciddi bir proses gedə bilərdi…

 Bu ciddi prosesi yaratmaq, bu mexanizmi hərəkətə gətirmək üçün nə təklif edərdiniz?

 Bu proses mütləq idarə olunmalıdır. Hansısa maarifləndirici baxışlar, görüşlər, təbliğat aparılmalıdır, filmlərin böyük sayda içtimai premyeraları keçirilməlidir. Ziyalıları bu prosesə cəlb etmək lazımdır ki, onların arxasınca bütün təbəqələr də axışsın. Tamaşaçımızı tərbiyələndirmək lazımdı. Avamların əlindən bu məsələnin “sükanını” almaq lazımdı. Təkrar edirəm: axı bu strateji məsələdi!

Mənim yadıma bir hadisə düşdü: 1990-cı illər idi. Filarmoniyada Əzizə Mustafzadənin konserti var idi. Tədbir filarmoniyanın yay zalında olduğuna görə səs hər tərəfə yayılırdı. Və nəzərə alın ki, bu caz musiqisidir, kütləvi musiqi deyil. Bu an cavan oğlanlar gəldi. Hətta bəzilərinin əynində hərbi forma var idi. Bakıda böyüməyən, burada hərbi xidmətdə olan uşaqlar idi, ətrafa qəribə boylana-boylana gəlib qabağımızda oturdular. Oğlanlar salona diqqətlə baxırdılar. Bəlkə də düşünürdülər ki, “bu nədi? Bunlar kimlərdir belə – saqqallı, saçlı, fərqli adamlar? Bu nə musiqidir?” Biz fikir verirdik ki, onlar musiqini dinləmirdilər; bizə, ətrafa baxırdılar. Fasilə oldu, hamı əl çaldı, onlardan başqa. Bu zaman rəhmətlik bibim oğlu məşhur psixoloq Ağabəy Sultanov da salonda idi… O da bu gənçlərin burada özlərini sanki özgə, kimsəsiz artıq adamlar kimi apardıqlarını müşahidə edirdi. Psixoloq olaraq bu hadisənin məntiqini dərhal oxudu. Və onlara dedi: “Oğlum, bilirsizmi bu ifaçı kimdir? Bu rəhmətlik Vaqif Mustafazadənin qızı Əzizə Mustafazadədir. Hansı ki, xaricdə yaşayır, bizim milli musigimizi orada yayır”. Və bir an içində həmin gənclər, inanın ki, dəyişdi. Onlara yəqin ki kimin isə “dəvəti”, gayğisı, diggəti çatmırdı… Əvvəla, onları bu məclisdə sayan oldu. Onlar gördü ki, burada oturan bu qəribə simalı insanlar yad deyillər. Doğmadırlar, onların ailəsidirlər. Növbəti musiqi bitən kimi ən çox əl çalan dinləyicilər o cavanlar idi. Mən kinorejissor olduğumdan bütün detalları tutdum və onların üz cizgiləri bu gün də yadımdadır. Çox möhtəşəm an idi. Bu tipdə olan prosesi bütün sahələrdə aparmaq lazımdır. Vaxtilə teleməkanda silsilə verilişlər var idi. Sənət adamlarının bu yöndə çıxışları olurdu, ciddi təbliğat gedirdi. Bu ənənəni kinoteatrlarda da davam etmək olar.

Tutaq ki, bütün həftəni həsr eləyək hansısa “dırnaqarası sevilən” filmlərə, amma heç olmasa, həftənin bir gününü də olsa saxlayaq bu mənəvi, intellektual filmlərin nümayişinə. Məsələn aktyorlar, rejissorlar, sənətkarlar gəlsin, səmimi etiraflar etsin, nəticələrini, qənaətlərini bölüşsün, sualları cavablasın. Nəhayət bu işi kimsə etməlidir.

Televiziya məkanında yayımlanan seriallar da bu gün ciddi bir məsələdir. Onlar artıq zövq, tələbat, mənəviyyat, səviyyə formalaşdırır. Bu məqamın üstünə çox ciddi düşmək lazımdır. O seriallar cəmiyyətmizin ciddi tələblərinə cavab verirmi? Bu suala kimlərin nə cür münasibəti var? Maraqlıdısa, gəlin düşünək…

 Kommersiya, dediyiniz “dırnaqarası sevilən” filmlər ki var, hansı ki, bu gün bizim kinoteatrlarımızda, televiziya məkanında at oynadır, bu tip filmlər əksər ölkələrdə çəkilir və təəssüf ki, əksər ölkələrdə tamaşaçı çoxluğu bu filmlərə üstünlük verir. Amma, fərq ondadır ki, ümumilikdə sənət cameəsi bu filmlərin əsirinə çevrilməyib, bu bayağılıqdan əziyyət çəkmir, sənət filmlərinin, avanqard filmlərinin də öz müzakirə müstəvisi və tamaşaçı təbəqəsi var.

 Bəli. avanqard filmlər, ənənəvi filmlər – özüm sevməsəm də istisna edə bilmədiyim mistik filmlər də olmalıdır. Bir müxtəliflik olmalıdır.

 Oktay müəllim, İran filmi dedikdə tamaşaçının gözünün qarşısında bəlli bir ölçülərə cavab verən, vizual özünəməxsusluğu olan film forması gəlir. Dünyanın bir neçə belə ölkəsi var ki, bu adların sonuna kino sözünü əlavə etdikdə göz önündə spesifik bir kino təriqəti canlanır. Bəs “Azərbaycan kinosu” adlı anlayış mövcuddurmu? Hansı ki, bu anlayış spesifikası olan bir kinoxəttə aid olsun.

Deməzdim ki, formalaşıb. Bəzi cizgilər var. Yəni, bütün Azərbaycan ərazsində çəkilmiş filmlərdən bəzi elementləri toplasaq – hansı ki, buna böyük tədqiqat lazımdır – ondan bir nəticə çıxarmaq olar. Təbii ki, Azərbaycan kinematoqrafiyası var və onu yaşatmaq lazımdır. Amma, düşünmürəm ki, sizin dediyiniz qədər dəqiq, prinsipial şəkildə bu anlayış formalaşıb.

Məsələn bizim son dövrdə çəkilmiş bəzi filmlərimiz sanki, İran kinosuna arxalanıb, oradan bəhrələnib. Bu qəbahət deyil, çünki, bu prosesdir. Əsas odur ki, səmimi olasan. Hər şey bu məqam üzərində qurulur.

Fikir verək bizim SSRİ dönəmində çəkilən filmlərimizə. Bəziləri prinsipial şəkildə “Orta-sovet formatlı filmlərindən” fərqlənmirdi. Amma filmin daxilində yaşayan qəhrəmanlar, simalar – həm, aktyor siması kimi, həm də personaj kimi – onlar istər istəməz azərbaycanlı idi, bu ruhun daşıyıcıları idi. Bu mənada sualınıza cavab versək, deyə bilərik ki, müəyyən mənada bu anlayış var. Məsələn, mən 1990-cı illərin əvvəllərində bir quruma rəhbərlik edirdim, o zaman Fransanın Nant şəhərində 3 qitə film festivalı çərçivəsində “Azərbaycan günləri” keçirdik. 13 filmimizi orada nümayiş etdirdik. İnanın ki, orada filmlərə baxmaq üçün, bilet almaq üçün növbələr yaranırdı, filmdən sonra tamaşaçılar, yerli sakinlər müəlliflərdən avtoqraf alırdı və deyirdilər ki, “bu bizim üçün çox maraqlı və çox yeni bir mədəniyyətdir. Biz düşünmürdük ki, belə bir xalq mövcuddur, belə bir ölkə var yer kürəsində”.

Bax elə bu məqamlardan da görünür ki, bu proses olmalıdır və davamı gəlməlidir.

Azərbaycan kinosu dünyaya hansı müstəvidə çıxa bilər; hansı estetik cərəyanda və ya hansı mövzuda çəkilən Azərbaycan filmləri dünya üçün daha maraqlı olar? Yəni, Azərbaycan filminin beynəlxalq uğurunu hansı istiqamətdə görürsünüz?

Hazırda belə bir təhlükə var; bizim əsas hədəfimiz qərbdir və qərb əksər hallarda bilməməzlikdən (!) ikinci dərəcəli saydıqları bütün ölkələri, xalqları, mədəniyyətləri özlərinə oxşatmaq istəyinə uyğun siyasət yürüdürlər. Belə olduğu halda hansısa bir qırğız, qazax filmi qərb festivallarına o zaman gedir ki, onun sujetində, personajlarında, simalarında qərbə xas olan sərtlik soyuqluq, praqmatirlik olur, amasızlıq olur. Nəinki mülayim, sentimental, təvazökar şərq adamı. Təvazökar məğrur olmayan demək deyil ki. Təvazökar, yəni lovğa olmayan, başqasını ayaqlayan olmayan, qeyrətli adam. Burada incə məqamlar var: Qərb ekranda şərq adamını əzilmiş, rəzil görməyə öyrənib. Və belə filmləri sevir, ya da  açıq-saçıq filmləri. Belə elementlər görəndə başlayır tərifləməyə: “Bravo”, “əhsən”, “sən yetişirsən” və s. Azərbaycandan da belə filmlər getsə, alqışlanar. Halbuki, abır-həya geridəqalmışlıq deyil. Dərin fəlsəfə, böyük intellektlə, amma kübarcasına çəkilmiş qərb filmlərində heç belə açıq-saçıqlıq olmur. Qərbdə də müəyyən formada bu daxili əxlaq senzurası var. Yəni bu kriteriyaları qoruyan instansiyalar da var.
Yaxud, siz diqqətlə izləyirsinizsə, bir məqamı görmüş olarsız; hazırda qərb festivallarında necə məzmunlu İran filmləri qiymətləndirilir? Təbii ki, kasıb, ac, səfil, yazıq, problemli, bədbin və sosial ədalətsizliklə qarşılaşan adamlardan bəhs edən filmlər. Məsələn “Duz adam” filmi. Bu film o qədər mükafat aldı ki… Hansı ki, az əvvəl dediyim kateqoriyaya aiddir. Belə filmlər az deyil. Bəzi kinematoqrafçılarımız var ki, bu yolu seçib.Mən onları tənqid etmirəm, sadəcə mövqeyimi deyirəm. Hər kəs öz yolunu özü seçir. Hamı istəyir mükafat alsın. Amma bu formada qazanılan mükafat şərəfli deyil.

Fikrinizcə qərb festivallarının kriteriyalarına uymaq düzgün deyil?

Siyasi proqramlar var, əzizim. Əgər qloballaşma varsa, o zaman kosmopolitləşdirmə prosesi də gedir. Beynəlmiləlçilik başqa, kosmopolitzm başqa. Qloballaşmanı həyata keçirmək üçün kosmopolitizm fəlsəfəsini qəbul etdirmək lazımdır: “MƏNİM VƏTƏNİM DÜNYADIR”(?!)
Bəli, mənim də vətənim dünyadır. Lap Günəş sistemidir. Amma öncə onu deməliyəm ki, vətənim həm də Bakı şəhəri, Xaqani küçəsi, ev 19, mənzil 22-dir. Mən 73 il bundan öncə burada doğulmuşam və burada da ölmək istəyirəm. Mənim anamın dili var, hazırda divardan asılan şəkli var; mənim ayrı anam ola bilməz. Əgər mən anamı sevirəmsə, onu dəyişməmişəmsə, o zaman mən mütləqdir ki, millətimi də dəyişməyəcəm, vətənimi də dəyişməyəcəm. Meksikadan Monqolustanacan gəzmişəm, çox xoşbəxt hiss etmişəm özümü, ağlamışam, gülmüşəm!
Bolgarıstan,Türkiyə, Rusiya və başga ölkələrdə ölkələrdə yaşamaq, işləmək şansım olub. Amma mənim üçün bu qəbuledilməzdir. Mən bunu kiməsə məsləhət üçün demirəm, kimsə getmək istəyirsə, getməlidir. Mən isə buralıyam. Buradayam. Kosmopolit ola bilmərəm. Halbuki mən bir nəfəri də millətinə görə fərqləndirməmişəm. Eləcə də Azərbaycanım. Bu ölkə kimisə əzməyib.

Oktay müəllim, axı siz həm də Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüsünüz. Sırf ədəbi mətnləriniz varmı?

Bəli. Mənim daxilimdə bir ziddiyət var. Ssenarilərimi özüm yazıram, bu öz yerində. Mən həm də nəsr yazıram. Fikrim var ki, kitab nəşr etdirim. Çünki, xeyli mətnlərim var. Düzdür, mən rusca yazıram. Çünki, nəsrdə fikrimi ifadə etməyim üçün rus dili daha rahatdır. Amma, bəzən elə birbaşa Azərbaycanca yazıram. Daha çox kiçik mətnləri Azərbaycanca yazıram. Eyni zamanda tərcümə edirəm, hətta risk edib Azərbaycancaya da tərcümə edirəm. Düzdür bu iş bir az ləng gedir.
Məsələn filmlərin dialoqlarını heç kəsə etibar eləmirəm. Bir neçə dəfə sınamışam. Alınmayıb. Sanki, mənanı tərcümə edirlər, amma mətnin enerjisi, ruhu itir.

Uzun illərdir kino sahəsində çalışırsınız, düşüncələrinizi kino dilində çatdırırsınız. Bəs nəsr yazmaq hansı zərurətdən yarandı?

16 yaşımdan kinoda işləyirəm. Kinostidiyada fəhlə olaraq başlamışam. Təhsilimi Moskvada Kinematografiya institunda almışam. Kinematoqrafçıyam. Uzun zaman yaradıcılıqdan uzaqlaşdırılmış oluramsa, bu mənim üçün böyük əziyyət olur.
Bəzən eyni röya bir neçə dəfə yuxuma girir. Eyni sujeti görürəm. Çox qəribədir, bu yuxu qoxudan başlayır; köhnə vaxtlarda film çəkilişləri zamanı çəkiliş meydançalarında istifadə olunan böyük çıraqlar var idi. Bunlara rusca DİQ deyilirdi. (Şiddətli Alov Lampası) O iki kömür və onların arasında yaradılan qısaqapanma nəticəsində işləyirdi. Hansı ki, bu zaman olduqca şiddətli işıq yaranırdı və bu işıq qurğunun içindəki güzgülərdə əks olunurdu. Və bu an o yanan iki kömür çox qəribə qoxu verirdi. Hər kəs o qoxu gələndə burnunu tutub keçirdi. Mən demək olar ki, uşaq vaxtından gəlmişəm kinostudiyaya, ona görə bu iy mənim üçün çox doğmadır. Və o iy ruhuma həkk olunub. Bir də çəkiliş meydançasında tüstü effekti lazım olanda süni tüstü yaradılırdı. Bu iylər bir-birinə qarışaraq pavilyonun spesifik qoxusunu yaradırdı. Kokteyl kimi. Bu iydən başlayan yuxudan sonra mən özümü pavilyonda, çəkilişdə görürdüm və ayılırdım. Sonra səhərə qədər yata bilmirdim. Hiss edirdim ki, ürəyim döyünür. Film olmayanda mən belə vəziyyətdə oluram.
Amma ədəbiyyat mənim üçün sanki sığınacaqdır. Qaçıb özümə rahatlıq tapa biləcəyim bir yerdir. Çünki, kino sənayədir, texnikadır, böyük vəsaitdir, böyük kollektivdir. Qalmaqallıdır. Yazıçının kollektivi isə bir neçə vərəq, qələm, lampa, bir stəkan çaydır.
Kinoda qarşımda müxtəlif insan zövqləri olur; bəlkə də mənimkindən daha yüksək, amma mənimkindən olmayan zövqlər… Bütün bu prosesin cilovunu əlində saxlamalısan. Həm də axı onlar canlıdır… Eyni zmanda texnikanın keyfiyyəti… Beləliklə mən bu iki sahə arasındayam. Eyni zamanda, pedaqoq, professor kimi Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində çalışıram. Bu da mənimçün haradasa, təsəllidir. Gənclərə bildiklərimi ötürməyə çalışıram. Deyirlər ki, pis alınmır… Amma, öz aramızdı, kino, nə qədər təzadlı, əziyyətli olsa da… Bir sözlə, o, yenə də birincidi… Ömrüm onunla bağlıdır…

Ədəbiyyat və kino – “bu sahələrdən hansı daha doğmadır?” soruşmayacam. Amma yazanda içinizdəki o enerjini, təqdim etmək istədiklərinizi kinoda etdiyiniz qədər ifadə edə bilirsinizmi?

Daha çoxunu ifadə edirəm. Nəsr yazanda daha rahat oluram, nəinki kino çəkəndə. Çünki, mən ssenari yazanda real təcrübəmə əsaslanıb, reallığa uyğun, maddi-texniki imkanlar çərçivəsində olan ssenari yazıram. Ona görə ki, mən həm də prodüserəm. Məsələn, mən bilirəmsə ki, Azərbaycanda hansısa xəyalımda həkk olunmuş bir mənzərəni çəkməyə texniki imkan yoxdur, mən bu zaman ssenarini çalışıb başqa formada yazmalı oluram. Və ya, ola bilsin ki, hansısa mütəxəssis bizdə yoxdur, bir sahə bizdə zəifdir, çalışıb o sahədən qaçıram. Amma mən nəsr yazıramsa, bu istəklərimi dəyişməyə ehtiyac qalmır. Mən azadam. İstədiyim fantastik və yaxud tarixi fakturaları təsvir edə bilirəm. Məsələn, mən yazımda yuxuda canlanan bir epizodu yazmışam və bu məqam o əsərin ən təsirli yerlərindən olub. Nəsrdə imkanların sərhədi yoxdur. Yazıçı kimi sonsuz dərəcədə sərbəstsən. Xəyalına gətirə bildiyin hər şeyi yazmaq sərbəstliyin var. Amma təəssüf ki, onu olduğu kimi kadra keçirmək mümkün olmur. Kinonun bu texnika və maddiyyatla birbaşa bağlılığı onun estetikasına da təsir edir. Düşüncə tərzinə də təsir edir.

Kitabınızın nəşrini nə zamana planlayırsınız?

Əslində çoxdan planlayıram. Sadəcə bu elə bir məsələdir ki, vəsait tələb edir. Hazırkı vaxt isə bunun üçün uğurlu deyil. Bu məsələ ilə bağlı harasa, kiməsə müraciət etmək mənim üçün ağırdır. Belə şeyə öyrəşməmişəm.

Sərdar Amin (2016)